Imigracja Polaków do Brazylii

Mimo, że imigracja polska do Ameryki Południowej jest ilościowo znacznie mniejsza w porównaniu z imigracją portugalską, włoską czy hiszpańską, to w ciągu ostatnich dwóch stuleci tysiące Polaków wyemigrowało do różnych krajów Ameryki Łacińskiej. Liczebnością i znaczeniem wyróżniają się środowiska polonijne w Brazylii i Argentynie, pewne znaczenie mają też środowiska w Wenezueli, Kolumbii, Kostaryce, Chile, Boliwii, Meksyku i Urugwaju.

W poniższym wpisie przeanalizujemy najpierw ogólne przyczyny, które doprowadziły do tego ruchu migracyjnego, a następnie skupimy się na charakterystycznych aspektach polskiej imigracji do Brazylii.

Pierwszy okres emigracji polskiej do Ameryki Łacińskiej miał miejsce w latach 1825-1870. Nie była to masowa emigracja, ale w zasadzie polscy uchodźcy polityczni, którzy walczyli o niepodległość z trzema zaborcami Polski (Rosją, Prusami i Austrią).

Wywodzili się z „inteligencji” o szlacheckim pochodzeniu. Ich symbolem była wybitna postać Ignacego Domeyki (1802-1889), uczonego wywodzącego się z polskiej szlachty (urodzonego na terenach dzisiejszej Białorusi, które na początku XIX wieku znalazła się pod nową okupacją Imperium Rosyjskiego, ale przez wieki należały do Imperium Polsko-Litewskiego). Zawsze czuł się Polakiem i walczył w powstaniu przeciwko Rosjanom w 1831 roku. W związku z tym wyemigrował do Chile, gdzie w 1848 r. otrzymał obywatelstwo.

Drugi okres emigracji polskiej do Ameryki Łacińskiej miał miejsce w latach 1870-1914. Pierwsi polscy imigranci przybyli do portu w Itajaí, w stanie Santa Catarina, w sierpniu 1869 roku. Na pokładzie statku Victoria znajdowało się 16 polskich rodzin. Pochodzili oni z południowej części województwa śląskiego.

Polonia za granicą

Był to okres masowej emigracji Polaków do Ameryki Łacińskiej. Ponad 90% z nich stanowili ubodzy chłopi, którym w Europie brakowało ziemi do uprawy. Niepewna sytuacja na polskiej wsi w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, a także brak uprzemysłowienia kraju, zadecydowały o tym, że wiele rodzin zdecydowało się na emigrację do Ameryki Południowej, gdzie było wystarczająco dużo wolnej ziemi dla rolników chcących pracować na roli.

W latach 1869-1914 do Brazylii przybyło 102 096 Polaków, głównie na południe kraju (stany Parana i Santa Catarina).

Okres ten znany był w Polsce jako „gorączka brazylijska”. Pojawiło się kilka kolonii założonych i zasiedlonych przez polskich imigrantów.

Po I wojnie światowej, w 1918 r. Polska uzyskała niepodległość, a emigracja ubogich chłopów trwała nadal, w tym nieco ponad 100 tys. emigrantów w Argentynie i ok. 60 tys. w Brazylii. Oprócz tego były grupy liczące setki, a czasem tysiące Polaków, którzy emigrowali do Meksyku, na Kubę, Kostarykę, do Kolumbii, Urugwaju i Boliwii. Większość tego kontyngentu ludności, od 90 do 95%, stanowili Żydzi, a wielu z nich nie było tak naprawdę Polakami, ale Ukraińcami, którzy mieszkali na terytorium, które dziś jest Ukrainą, ale w tamtych latach należało do Polski i dlatego w dokumentacji figurują jako Polacy, a nie Ukraińcy.